5.7 C
Janja
Subota, 07.12.2024.
NaslovnicaPodrinjeBijeljinaU Janji na Orlovom polju krojene carske granice

U Janji na Orlovom polju krojene carske granice

PAYPAL donacija

Poštovani,

Vašom donacijom pomažete i unapređujete rad TV Podrinje.

Hvala Vam.

Osmansko carstvo je u periodu od početka XIV pa sve do pred kraj XVII vijeka bilo u stalnom usponu, gotovo nepobjedivo i sa položajem dominantne svjetske sile. Ipak prilike na međunarodnoj pozornici se počinju mjenjati nakon Velikog Bečkog rata i poslednjeg pohoda Osmanlija na Beč (1683-1699 godine). Poraz pod Bečom, koji je do tada nepobjediva osmanska vojska doživjela od Svete lige (Sveto Rimsko carstvo, Mletačka republika, Poljsko-Litvanska unija i Rusija) bio je takav da se ofanzivna snaga i uopšte moć Osmanskog carstva na tlu Evrope više nsu  povratili sve dokraja njegovog postojanja.

Tokom XVIII vijeka Osmnasko carstvo se nalazilo u stalnim ratovima, jedan od njih je i šesti po redu  rat između Austriskog i Osmanskog carstva koji je trajao od 1716 do 1718 godine i završen mirom u Požarevcu.

Ovaj mirovni sporazum za nas je interesantan, jer se na području današnje Janje između ostalog desio i jedan događaj, koji je  koliko do sada historija poznaje jedan od najznačajnijih na tom prostoru.

Naime, dana 16. oktobra 1718. godine na području današnje Janje okončani su višednevni, teški pregovori  između osmanskih i austrijskih predstavnika, koji su bili zaduženi da izvrše razgraničenje ova dva velika carstva.

Pokušavajući da povrati izgubljene teritorije sjeverno od Save i uz tok Dunava, osmanska vojska je avgusta 1716. godine prešla u Srem s namjerom da izvrši opsadu Petrovaradina. Vojsci u tvrđavi Petrovaradin ubrzo stiže pomoć koju predvodi Eugen Savojski – vrhovni zapovjednik austrijske vojske u ovom ratu. Opsada je razbijena, a osmanska vojska natjerana na povlačenje ka Beogradu, kojeg Savojski naredne godine opsjeda i potom zauzima.

Prešavši Savu kod Rače, naoružane teškom artiljerijom koja je trebala da savlada moćne zidine Zvornika, austrijske trupe opkoljavaju Bijeljinu. I pored toga što je bila opasana visokim zemljanim nasipom oivičenim hrastovim trupcima, koji je okruživao duboki jarak ispunjen vodom dovedenom posebnim kanalom prokopanim od riječice Modran, Bijeljina nije uspjela da odoli napadima nadmoćnije vojske, iako su osmanlijska vojska i stanovništvo pružili snažan otpor. Kasaba je, kao i u vrijeme osmaniljskog osvajanja dva vijeka prije, savim razorena, a svi njeni branioci i veliki dio civilnog stanovništva koji nije izbjeglo u toku borbi u unutrašnjost Bosanskog pašaluka, izginuli. Nekoliko godina nakon ovog razaranja – sve do naseljavanja
hrišćanskom populacijom od strane austrijskih vlasti, na području današnje Bijeljine nije bilo stanovništva. Dvije godine nakon austrijskog zauzimanja Bijeljine, Požarevačkim mirom okončan jer rat i utvrđeni su principi na kojima će se vršiti razgraničenje, a komisija sastavljena od predstavnika dviju strana, zadužena da definiše same granice.

Članovi pregovaračkih delegacija su 11. septembra 1718. godine stigli na mjesto pregovora koje se nalazilo na Orlovom polju u Janji, nedaleko od ušća istoimene rijeke u Drinu.

Predvođene od generala Maksimilijana fon Petraša, koji je i vodio uspješne ratne operacije na području Bosne i za njih kasnije dobio titulu barona, s austijske i beglerbega Mustafa-paše, s osmanske strane, delegacije su se smjestile u šatore razapete na par kilometara jedni od drugih. Nakon tri dana počeli su konkretni pregovori o graničnoj liniji. Na tim pregovorima osmanski predstavnik zahtijevao da nova granica bude nešto sjevernije od same kasabe Bijeljina, a austrijski insistirao na dosljednoj primejeni mirovnim ugovorom propisanih principa, konkretno – načela uti possidetis, kojim strane zadržavaju ono što posjeduju u trenutku prekida sukoba. Pregovori su se odužili i bili odgođeni u dva navrata kako bi strane izvršile konsultacije sa Bečom, odnosno Carigradom.

Međutim, nastavak pregovora je donijeo ultimatum austrijske strane. General fon Petraš je zaprijetio da će Hazburška monarhija napustiti pregovore i nastaviti sa vojnim dejstvima. Poštujući nepovoljnu realnost, osmanska strana prinuđena da prihvati austrijske uslove,  potpisuje sporazum o razgraničenju kojim je Bijeljina pripala pobjednici u ratu.

Granica se kretala približno od ušća rijeke Janje u Drinu, tokom rijeke Janja, preko sela Kojčinovac, Glogovac i Pučile, neposredno uz ili kroz zapadni dio današnjeg gradskog naselja – Krušik, preko Obarske, tromeđe Obarske, Donje Čađavice i Gornjeg Crnjelova, neposredno do Save, odakle austrijskoj strani ostaje nekoliko desetina kilometara uzak pojas uz tok ove rijeke, sve do rijeke Une. Zanimljiv je način na koji su dojuče zaraćene strane obilježile potpisivanje sporazuma o granici – ostalo je zapisano da su osmanski predstavnici ispekli nekoliko ovnova, a austrijanci jednog vola.

 

Ovakve, nove granice, stvorile su još jedan politički subjekt u okviru Habzburške monarhije – nastala je Kraljevina Bosna ili Sjeverna Bosna, pod krunom bečkog dvora, koja se protezala od Bijeljine na istoku do Une na zapadu današnje BiH.  Kraljevina je postojala je sve do 1739. godine i Beogradskog mira kojim je okončan Rusko-austro-osmanski rat od 1735- 1739. godine. Ovim mirom je Osmanska carevina vratila izgubljene teritorije u Bosni i današnjoj centralnoj Srbiji, a granice sa Habzburškom monarhijom za duže vrijeme na Savu i Dunav.

Infobijeljina/Podrinjemedia

 

Najnovije vijesti